EGIPSCY

Kebehsenuf
syn Horusa, brat Imseta, Hapi i Duamutefa. Przedstawiany był jako bóg z głową sokoła tak jak Horus, Re, Montu i Sokaris. Kanopa z Kebehsenufem chroniła jelita zmarłego faraona.

Duamutef

Geb

Imset

Nefertum

Chepri

Toeris

drugorzędne bóstwo, opiekunka ogniska domowego i patronka ciężarnych kobiet, piastunka dzieci. Kult poświadczony stosunkowo późno (od Nowego Państwa) popularny w religijności ludowej. Przedstawieniem Toeris było fantastyczne zwierzę mające głowę hipopotamicy, ludzkie bądź lwie ręce, lwie nogi oraz grzbiet krokodyla. Według niektórych mitów uważana za małżonkę Seta.

Anubis
Czuwający nad mumifikacją, opiekun grobów. Wyobrażany z głową szakala lub jako szakal. Głównym ośrodkiem kultu mieścił się w Kynopolis. bóg zmarłych, prowadzący ich dusze na sąd bogów, na którym był jednym z sędziów. Opiekun zmarłych i miejsca ich spoczynku. Strażnik cmentarzy, patron mumifikacji i balsamowania. Wyobrażany był jako czarne zwierzę podobne do psa lub człowiek z głową psa lub szakala. Był uważany za syna Neftydy, siostry Izydy. Jego ojcem był Ozyrys. Tuż po przyjściu na świat Anubisa matka ukryła go w bagnach delty Nilu, chcąc go ochronić przed swoim małżonkiem Setem. Malca znalazła bogini Izyda, która wychowała go. Kiedy Ozyrys opuścił Egipt, by szerzyć nauki po świecie, Anubis towarzyszył mu w jego podróżach. Później, gdy Ozyrys został zabity przez Seta, Anubis zajął się pochówkiem; zawinął ciało Ozyrysa w płótna, tworząc w ten sposób pierwszą mumię. Dlatego też uchodził za twórcę rytuałów pogrzebowych i miał tytuł "Pana Zwojów Mumii". Istnieją także teksty, które twierdzą, że Neftyda była bezpłodna, czyli nie mogła być matką Anubis.

Apis

Aton

Widzialny przejaw boga Re. Tarcza słoneczna. Przedstawiany jako dysk słoneczny z promieniami zakończonymi dłońmi. Ośrodek jego kultu znajdował się w Achetatonie (dzisiaj: Tell el-Amarnie).

Atum
jeden z głównych i najstarszych bogów starożytnego Egiptu. Razem z Ra, Horachte i Chepri był bogiem słońca i stworzenia. Imię jego można przetłumaczyć jako formę znaczenia pozytywnego, "Znakomity Jeden", lub znaczenia negatywnego, "Ten jeden, który jeszcze nie istnieje". Atum jest dobrze udokumentowany w różnych tekstach ikonograficznych i religijnych. Przedstawiany był jako człowiek, który miał na głowie Etfu, albo jako człowiek z głową barana, tak jak Chnum. Jest jednym z ośmiu lub dziewięciu bogów najczęściej wymienianych w Tekstach Piramid. Atum był głównym bóstwem Heliopolis, jego kult zyskał duże znaczenie już w Starym Państwie. Jego najbardziej istotną naturą było samo stworzenie i stworzenie pierwszych bogów. Imię Atuma może być przetłumaczone jako "Całość". Był on uosobieniem początku i doskonałości. W Tekstach Trumiennych i innych religijnych tekstach jest nazywany "Władcą Całości", więc jest bogiem uniwersalnym.

Bastet
Bogini muzyki i zabawy. Utożsamiana później z wieloma innymi boginiami. Przedstawiana z głową kotki lub jako kotka. Bogini miłości i płodności, czczona głównie w Bubastis, gdzie odkryto cmentarzysko kotów, jej świętych zwierząt. W okresie Nowego Państwa utożsamiana z boginią wojny Sechmet-Mut, Tefnut i Hathor. Jej kult dotarł do Italii w czasach panowania Rzymian w Egipcie. Artefaktem bogini było sistrum (uderzany instrument muzyczny), żywiołem zaś ogień i woda. Uznaje się, że była córką boga słońca Re lub Atuma-Re. Partnerem bogini była jej męska forma zwana Basti-czai, Bastet sama była zaś matką Maahesa i według niektórych źródeł Chonsu, boga księżyca. W wyniku utożsamienia z Mut-Sechmet jej partnerem stał się Ptah, a z Tefnut również Szu. Początkowo z racji urodzenia Bastet była boginią słońca, w późniejszym okresie, pod greckim wpływem przypisywano ją do księżyca. Bastet posiadała dwa oblicza. Jako bogini płodności i opiekunka ogniska domowego (najczęściej w kociej postaci) uważana była za łagodną boginię opiekuńczą. Jednak istnieją także jej wizerunki z głową lwicy (utożsamiano ją z Sechmet). Postać tę przybierała, aby chronić króla na polu bitwy. Ceniona była za zwinność i siłę. Święta ku czci Bastet obchodzone były głównie w kwietniu i maju. Opisy tych obchodów można znaleźć w pismach Herodota.

Bes
Bóg urodzin, małżeństwa, tańców i wesołości. Był brzydki. Bóg wesela, tańców i rodziny, opiekun kobiet rodzących i dzieci. Był najbardziej popularnym bóstwem domowym w całym Egipcie, czczonym w małych kapliczkach przydomowych. Czuwał nad Egipcjanami w ich życiu codziennym. Miał postać karła ze zwisającym językiem, spłaszczonym nosem, z krzaczastymi brwiami, o zwierzęcych uszach, z pokręconymi kończynami i garbatymi plecami. Jego ubiór obejmował koronę ze strusich piór na głowie i lwią skórę przykrywającą ramiona. Robiąc potworne miny, odstraszał bestie, węże i owady. Był uzdolniony muzycznie, grał na flecie, harfie i tamburynie. Towarzyszył bogini Hathor w jej podróżach, opiekując się nią i rozweselając. Żoną jego była Toeris, w czasach ptolemejskich zastąpiona przez Beset.Był częstym tematem amuletów z terakoty i tatuaży na ciałach egipskich tancerek, akrobatek i muzykantek. Jego wizerunki widnieją w Świątyniach Hathor w File, Denderze, na wyspie Biga koło Asuanu, w Świątyni Pogrzebowej królowej Hatszepsut w Dolinie Królów w Deir el-Bahari.

Chepre

prabóstwo, czczone pod postacią skarabeusza. W Starym Państwie uważany za personifikację Atuma i jako taki uznany za stwórcę bóstw. W tekstach Księgi Umarłych ma związek z symboliką zmartwychwstania. Źródło Stwórca bóstw.

Chnum
Bóg-stórca. Opiekun wylewów Nilu. Przedstawiany w postaci barana lub mężczyzny z jego głową, kształtującego na kole garnarskim istotę ludzką. pradawny bóg Górnego Egiptu. Stwórca ludzi, miał na kole garncarskim ulepić człowieka i inne stworzenia. Uważany był także za dawcę wody i opiekuna wylewów Nilu. Był patronem garncarzy.

Chonsu

Hapi

Jeden z czterech synów Horusa. Bóstwo Nilu oraz jego wylewów. Egipcjanie oddawali mu boską cześć, gdyż bez niego Egipt byłby skazany na zagładę - ziemia by uschła i nie dawałaby plonów. Czuwał on również nad życiem mieszkańców rzek. Był patronem rybaków i żeglarzy. Na końcu Nilu zbudował chatkę z trzcin i drewna. Zapewne po to, by śmiertelnicy nie zakłócali mu spokoju. Egipcjanie wierzyli, że faraon Dżeser był jego synem. Geniusz Nilu i praoceanu.

Hathor
bogini nieba, uosobienie Wielkiej Macierzy, z czasem stała się bóstwem miłości, radości, uciech, muzyki i tańca, a także opiekunką kobiet. Jej imię znaczy "Dom Horusa", nosiła też przydomki "Oka Horusa", "Złotej Bogini", "Bogini Niebios", "Pani Czerwonej Góry" i "Turkusowej Pani". Grecy identyfikowali ją z Afrodytą, a Rzymianie z Wenus. Czczona była od najdawniejszych czasów jako niebiańska krowa, jej główna świątynia znajdowała się w Denderze (Ta-Netjer), w Górnym Egipcie, gdzie znajdowała się wyrocznia, która prorokowała ze snów. Stąd jej kult rozprzestrzenił się na cały Egipt. Przedstawiano ją początkowo pod postacią krowy, później jako kobietę z głową krowy i dyskiem słonecznym pomiędzy rogami. W ostatnim okresie jako kobietę z krowimi uszami, rogami i dyskiem słonecznym. Te atrybuty przejęła od niej Izyda. W Tebach była uważana za boginię zmarłych. Patronka obcych ziem. Jej atrybutem był sistrum.

Horus

Izyda

władczyni nieba i ziemi, jedno z wcieleń Wielkiej Macierzy; utożsamiana później z grecką Demeter Córka bogini Nut i boga Geba, siostra Ozyrysa, Seta i Neftydy. Kiedy Set zabił Ozyrysa, Izyda odnalazła jego poćwiartowane ciało i wraz z Neftydą przywróciła męża do życia. Poślubiła swojego brata Ozyrysa, była matką Horusa. Wraz z bratem i synem stanowili naczelną triadę bóstw Egiptu. Według innych źródeł jest ona siostrą Horusa. Izyda przez wielu badaczy jest uważana za protoplastkę Maryi, matki Jezusa Chrystusa w religii chrześcijańskiej. Początkowo czczona jako wzorowa żona i matka, później jako władczyni nieba i ziemi. Opiekunka władzy królewskiej, magii i czarów, później utożsamiana z Hathor lub Bastet. Przedstawiana z rogami krowy i tarcza słoneczną między nimi, z berłem w dłoni lub znakiem anch, symbolem życia, często z Horusem na kolanach.

Maat
bogini prawdy i sprawiedliwości. Uosobienie ładu i prawego życia, który narodził się po stworzeniu świata, córka Re. Przestrzeganie norm Maaty powoduje, że równowaga kosmosu jest niezachwiana. Maatę przedstawiano jako kobietę z piórem strusim na głowie.

Nechebet

Bogini-sęp. Opiekunka Górnego Egiptu i jego władcy.
Nekhbet pierwotnie lokalna bogini w Necheb ( el-Kab ). W tłumaczeniu jego nazwy "Necheb z" staje się jasne, dlaczego później to starożytne miasto pozostało jej głównym kult. Z czasem jednak zyskały one coraz większe znaczenie, była boginią dla wszystkich z Górnego Egiptu i rosnących wpływów z tego dla nich powstał również wszędzie w Egipcie więcej świątyń i miejsc kultu.

Wraz z Wadjet , bogini kraju Dolnego Egiptu , Nekhbet, bogini patrona króla ( faraona ) i Nebtinamen (kochanki) nazwa królów Egiptu symbolizuje zarówno boginie stany zjednoczone.

Neftyda
córka bogini Nut i boga Geba, siostra Ozyrysa, Seta i Izydy, poślubiła Seta. Jej synem był Anubis, którego ojcem był Ozyrys. Przedstawiano ją jako kobietę z hieroglifem jej imienia na głowie. W mitologii egipskiej uważana jest za boginię śmierci. Neftyda wzbudzała wielki strach i szacunek. Dzięki związkowi z Setem stała się panią śmierci. Neftyda urodziła się ostatnia. Pierwszy narodził się Ozyrys, potem Horus Starszy inaczej Harwer, następnie Set (wyskoczył z boku matki, choć to nie był jego czas), Izyda i po niej właśnie Neftyda. Sądzono, że Neftyda zamieszkuje obrzeża pustyni. Należała do Enneady (dziewięciu głównych bogów). W sporze Ozyrysa z Setem nie poparła męża, lecz opłakiwała los Ozyrysa i uczestniczyła w jego zmartwychwstaniu. W czasach hellenistycznych identyfikowana z Afrodytą i Nike. Neftyda w sądzie Ozyrysa była doradczynią. Opiekuńcza bogini zmarłych.

Neit
lokalna, wojownicza bogini w Delcie (Sais), z czasem zyskała na popularności (szczyt jej świetności przypadł na panowanie saickiej XXVI dynastii). Przedstawiana jako kobieta z łukiem i strzałami. Była czasami uważana za opiekunkę zmarłych (niektórzy uważają, że zwyczaj umieszczania łuku i strzał w grobie zmarłych wskazywał właśnie na jej kult), a już w czasach historycznych była określana także jako patronka tkactwa, która ofiarowuje bandaże i całuny do zabezpieczania mumii. Uważana jest za matkę boga Sobka i bogini Tefnut - żony Szu, matki Geba i Nut (nieba).Władczyni morza.

Nut
bogini nieba należąca do Wielkiej Enneady. Nut była dzieckiem Szu, boga powietrza oraz Tefnut uosabiającej wilgoć. Za męża oraz brata Nut Egipcjanie uznawali Geba, reprezentującego Ziemię. Taka personifikacja odróżnia mitologię egipską od wielu innych, gdzie niebo kojarzono z pierwiastkiem męskim, a ziemię z żeńskim, np. Uranos i Gaja u Greków. Nut i Geb mieli pięcioro dzieci, symbolizujących pięć dni egipskiego tygodnia: Ozyrysa, Horusa, Seta, Izydę, Neftydę. Horusa uważano jednak również za syna Ozyrysa i Izydy, więc niekiedy Nut i Gebowi przypisywano tylko czwórkę dzieci. Bogini Nut otrzymała od swojego ojca zakaz łączenia się ze swoim bratem, Gebem, we wszystkie dni roku egipskiego (360 dni), jednak Thot, pokonując w kolejnych walkach Księżyc, stworzył pięć dodatkowych dni, w trakcie których bogini poczęła swoje dzieci. Zgodnie z mitem Nut i Geb przez całą wieczność leżeli złączeni w miłosnym zespoleniu, ale zostali rozdzieleni przez Szu, czyli powietrze. Według egipskiej kosmologii świat znajduje się pomiędzy ich ciałami. Nut starożytni wyobrażali sobie jako nagą kobietę stojącą na rękach i na nogach, której pokryte gwiazdami ciało było wygięte w łuk, tworząc sklepienie niebieskie. Jej ręce i nogi miały wyznaczać cztery kierunki świata. Kiedy Słońce uosabiane przez Re zbliżało się ku zachodowi, Nut połykała je, co powodowało nastanie nocy, i mogła ponownie kochać się z Gebem. Co rano o świcie bogini nieba rodziła Słońce, dając początek nowego dnia. Gdy czasami Geb i Nut zapragnęli zbliżyć się w ciągu dnia, wtedy nastawała burza.

Ozyrys
bóg śmierci i odrodzonego życia, Wielki Sędzia zmarłych. Syn bogini Nut i boga Geba, brat Seta, Izydy i Neftydy. Poślubił Izydę, był władcą ziemi, podziemi i krainy umarłych (Pola Jaru). Z Neftydą miał syna Anubisa. Przed wiekami nauczył ludzi uprawy roli. Został zabity przez swojego brata Setha, a potem Izyda poskładała jego członki i spłodził Horusa. Następnym razem jednak Izyda znalazła i poskładała w mumię wszystkie części ciała Ozyrysa z wyjątkiem prącia. Organ ten bowiem zaginął na dnie Nilu, gdzie wrzucił zwłoki brata morderca (ten epizod gwarantował i tłumaczył żyzne wylewy rzeki). Ozyrys nie mógł żyć na ziemi, ale żył w zaświatach. Przedstawiany był w postaci człowieka w koronie atef na głowie z insygniami władzy królewskiej w dłoniach - berłem heka, symbolizującym władzę, oraz biczem neheh, symbolizującym wieczność, spowity w bandaże na kształt mumii z twarzą malowaną zielonym kolorem. Symbolem Ozyrysa był filar Dżed. Jego personifikacją było lunarne bóstwo Jah. Główny ośrodek kultu: Abydos i Busiris. Ukazywany w postaci mumii, z berłem i biczem w rękach. Główne ośrodki kultu to Abydos i wyspa File.

Ptah
jest to bóg stwórca, stojący na czele Wielkiej Ósemki Bogów. Razem z lwiogłową Sechmet i Nefertumem tworzyli w Memfis triadę. Ptah był opiekunem sztuk i rzemiosła. Występował pod postacią człowieka, z ogoloną głową i laską (będącą połączeniem symbolu ankh, berła uas i filaru dżed) w ręku. Za syna Ptaha uznano Nefertuma oraz półboga Imhotepa, arcykapłana i wynalazcę techniki budowania w kamieniu.Mąż Sachmet. Bóg miasta Memfis i stwórca świata. Patron rzemiosła, sztuki i artystów. Wyobrażany jako człowiek z ogoloną głową i berłem w dłoni. Świętym zwierzęciem przypisywanym Ptahowi był Apis.

Re (Ra)
bóg Słońca, stwórca świata i pan ładu we wszechświecie. Władca bogów, ludzi i państwa zmarłych. Czczony w starożytnym Egipcie, przedstawiany z dyskiem słonecznym, z głową sokoła. Uważano go za najważniejszego boga. Jego symbolem był obelisk. Imię Ra występuje w wielu imionach egipskich, np. Ramzes oznacza zrodził go Ra. Wierzono, że Re ma aż 72 odmienne postaci (np.: Chepri). Bóg ten był utożsamiany z innymi bogami Egiptu:Amonem jako Amon-Re, Horachte jako Re-Horachte, Ozyrysem jako Ozyrys-Re.

Sachmet (Sechmet, Sachmis)

Set (Seth)
pan burz, pustyń, Górnego Egiptu, oraz zły bóg Świata Umarłych. Przedstawiany jako człowiek z głową wyimaginowanego zwierzęcia złożonego po części z szakala, antylopy oryks oraz osła. Wcześniej występował być może jako bóg wojny i mogło być to bóstwo starsze niż religia egipska. W religii egipskiej jeden z głównych bogów.Syn Geba (ziemi) i Nut (nieba). Brat i wróg, także zabójca Ozyrysa. Prowadził wojnę o tron Egiptu z jego synem, Horusem. Bóg burzy i pustyni. Przyniósł zło. Przedstawiany jako niezidentyfikowane zwierzę. Seth był również przedstawiany (w czasach XXI dynastii - 1070-946 r. p.n.e) jako wąż Apopis, którego uważano za mordercę. Współcześnie czczony w tzw. Świątyni Setha, niewielkiej sekcie, powstałej na skutek rozłamu w Kościele szatana.

Sobek

bóg płodności, wody, symbol siły królewskiej. Przedstawiany był jako człowiek z głową krokodyla, czasem jako krokodyl z głową sokoła, lwa, byka, barana lub szakala bądź jako krokodyl. Na głowie nosił koronę składającą się z dwóch piór, dysku słonecznego i baranich rogów. Był synem bogini Neit. Egipcjanie wierzyli, że im więcej jest w Nilu krokodyli, tym lepsze będą zbiory po wylewie tej rzeki. Bóg krokodyl. Opiekun terenów obfitujących w wodę.

Szu
bóg powietrza, mąż Tefnut (córki Neit), ojciec ziemi - Geba i nieba - Nut. Był pierwszym zdecydowanie męskim bytem. Bóg powietrza, którego imię oznaczało pustkę. Powstał on z Atuma, jako tchnienie, które wyszło z nosa stwórcy. Szu uosabiał tchnienie życiodajne i był dawcą orzeźwiającego wiatru północnego. Funkcją Szu było rozdzielanie ziemi od nieba. Szu wyobrażany był jako mężczyzna o rozpostartych skrzydłach, trzymający w rękach symbole życia i powietrza. Bóg swietlistej atmosfery, wypełniającej przestrzeń między niebem, z ziemią.

Tefnu
bogini wilgoci i ciemnych otchłani podziemnych, żona boga Szu, była pierwszym bytem żeńskim, matką Geba i Nut. Utożsamiana z wilgotnym, pasywnym, utrwalającym elementem świata. Przedstawiano ją jako kobietę z głową lwicy lub lwicę. Bogini wilgoci, jako kosmicznego elementu koniecznego do powstania życia.

Tot (Thot)
bóg Księżyca, patron mądrości, mąż bogini Maat, uważano go za wynalazcę egipskiego pisma - hieroglifów, kalendarza, a także arytmetyki, geometrii, muzyki, liczby i rysunków. Znany jest także jako lekarz i mag zarówno bogów, jak i ludzi (żywych i umarłych). Przedstawiany był jako ibis, pawian lub człowiek z głową tych zwierząt. Bóg księżyca i władca czasu. Bóstwo mądrości i nauki. Wynalazca pisma i opiekun pisarzy. Uważany za posłańca bogów. Przedstawiano jako ibis lub w postaci ludzkiej z głową ibisa albo pawiana. Główny ośrodek kultu to Hermopolis Magna.